Header herstel 01

Octrooi vergeten aan te vragen; wat nu?

Veel startende ondernemers met een nieuw product denken in hun enthousiasme niet direct aan bescherming van hun product. Regelmatig wordt een dergelijk product ontwikkeld in aanloop naar een beurs, of in het kader van een afstudeeropdracht.

Wanneer het product op de markt wordt gebracht, wordt de ondernemer van alle kanten bestookt met opmerkingen als: "Heb je je uitvinding wel goed beschermd?" En: "Wat als iemand anders er mee aan de haal gaat?" Vaak slaat op dat moment de paniek toe en dan belt men een octrooibureau. De vraag is of er dan nog mogelijkheden zijn om bescherming te verwerven.

Alsnog octrooibescherming?

Om een geldig octrooi te kunnen krijgen dient de uitvinding ten minste nieuw en inventief te zijn. Het product is nu echter al openbaar, bijvoorbeeld door publicatie op de beurs, of door een publieke presentatie bij het afstuderen. 

Let op: als de openbaarmaking vandaag heeft plaatsgevonden, dan is het nog dezelfde dag tot middernacht mogelijk om een octrooi aan te vragen. Neem in dat geval direct contact met ons op.

Is de openbaarmaking al ouder dan vandaag? Als de techniek achter het product uit de openbaarmaking af te leiden is, dan is de techniek nu niet meer octrooieerbaar. In sommige gevallen is de techniek niet te herleiden uit de openbaarmaking, bijvoorbeeld wanneer het een 'black box' betreft, waarvan de inhoud niet voor het normale publiek toegankelijk was. Of wellicht is de werking zodanig complex dat deze niet direct door het publiek te vatten is, zelfs als de werking wel getoond is. In dergelijk uitzonderlijke gevallen kan het nog mogelijk zijn om een geldig octrooirecht te verkrijgen.

In de meeste gevallen betreft het echter een 'nieuwheidsschadelijke' openbaarmaking en is octrooiering geen optie meer.

Modelbescherming

In sommige gevallen kan het nog mogelijk zijn om een model te deponeren. Modelrechten gelden echter niet voor het technische principe dat aan het product ten grondslag ligt, maar slechts voor de vormgeving. Voor het verkrijgen van een modelrecht dient het model wel nieuw te zijn en een eigen karakter te hebben. Wat de nieuwheid betreft, is het belangrijk te beseffen dat de betreffende vormgeving niet eerder dan 12 maanden voor de indieningsdatum van het depot openbaar gemaakt is.

Merkbescherming

In sommige gevallen leent de vorm van het product zich voor bescherming middels een beeldmerk. Met een beeldmerk wordt een afbeelding of logo vastgelegd, waarmee een product geïdentificeerd kan worden. De vorm van het product zelf kan ook onderwerp zijn van het beeldmerk. Net als bij modelbescherming geldt voor merkbescherming dat u geen bescherming kunt verkrijgen op het technische principe dat aan het product ten grondslag ligt.

Auteursrecht

Zelfs zonder een geldig modelrecht kun je je zich nog beroepen op auteursrecht op je creaties. De criteria voor het verkrijgen van auteursrecht zijn dat het werk oorspronkelijk moet zijn (dus niet van iemand anders afgekeken) en bovendien moet het stempel van de maker dragen – iets unieks, iets eigens van de maker van het werk. Ook hier wordt een eventueel technisch aspect buiten beschouwing gelaten. Voor zover de producten oorspronkelijk zijn en het eigen stempel dragen, mag iemand dus de producten niet zomaar namaken zonder iets te veranderen.

Slaafse nabootsing

Het profiteren van andermans product, inspanning, kennis of inzicht is op zichzelf niet onrechtmatig. Wanneer een product niet wordt beschermd door enig octrooirecht is het nabootsen van de techniek van een product in beginsel toegestaan. Het nabootsen van het uiterlijk van andermans product kan echter ongeoorloofd zijn wanneer iemand zonder aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid afbreuk te doen op bepaalde punten evengoed een andere weg in had kunnen slaan en diegene door dit na te laten verwarring sticht. Met andere woorden, als men het uiterlijk van het product letterlijk kopieert terwijl men binnen de technische mogelijkheden ook andere keuzes voor wat betreft de vormgeving had kunnen maken, dan kan dit als onrechtmatig beschouwd worden.

Gevolgen van geen bescherming

Als de bovengenoemde mogelijkheden geen zinvolle bescherming opleveren, dan heeft u dus geen bescherming voor uw product. Waar moet dan rekening mee gehouden worden?

Als iemand anders octrooi aanvraagt op het product nadat het door u openbaar gemaakt is, dan kan hij/zij daar in principe geen geldig octrooi meer voor krijgen. Soms wordt dit al door de octrooiverlenende instantie geconstateerd, maar het zou ook kunnen dat u op een gegeven moment moet bewijzen dat het octrooi eigenlijk niet verleend had mogen worden, bijvoorbeeld in een nietigheidsprocedure. Omdat u het idee nergens hebt laten registreren, is het van belang dat u bewijs verzamelt en bewaart met betrekking tot waar, hoe, en wanneer het product voor het eerst openbaar is getoond of wat hierover gepubliceerd is.  De bewijslast hiervoor is zeer hoog, dus alle documentatie, met datum, ter ondersteuning hiervan is belangrijk. 

U doet er dus goed aan om gedetailleerd te documenteren waar, hoe en wanneer u het product het eerst openbaar gemaakt hebt door publicaties met datum, screenprints met datum, mails met datum etc. te bewaren. Ook bewijs van levering aan klanten en/of distributeurs, zoals afleverbonnen en ontvangstbewijzen, kunnen van belang zijn.Mocht er iemand later toch octrooi hebben aangevraagd op het product, dan zou je daarmee kunnen verhinderen dat diegene een geldig octrooi krijgt. Eventueel kan het bewijs meer gewicht hebben door documenten van een datum te laten voorzien door een notaris of de belastingdienst.

Inbreuk

Rust er geen octrooi op het product of aspecten daarvan? Dan is de markt vrij en kan iedereen het product op de markt brengen. Het met zekerheid vaststellen van een vrijheid tot handelen (ook wel 'vrijgave') is vrijwel onmogelijk. Dit vereist kennis van alle mogelijke rechten, wereldwijd. Het risico dat u inbreuk maakt op een octrooi van een derde kan op voorhand dus nooit helemaal uitgesloten worden, maar dat geldt voor bijna iedereen die een nieuwe techniek op de markt brengt.

Het is belangrijk in het achterhoofd te houden, dat iemand mogelijk al octrooi heeft op het door u ontwikkelde product of aspecten daarvan. De houder van zo’n octrooi zou u kunnen verbieden om hetgeen hij/zij geoctrooieerd heeft te produceren, te gebruiken, te verkopen, in voorraad te hebben en eigenlijk alle bedrijfsmatige handelingen die ermee verricht worden te verbieden. Verder kan winstafdracht en soms ook schadevergoeding gevorderd worden als u verder gaat met de bovengenoemde handelingen nadat u op het bestaan van het octrooi gewezen bent.

Nieuwe ontwikkelingen? 

Mocht u nu een technische verbetering aan het product bedenken, dan zou u kunnen overwegen om octrooi aan te vragen op die verbetering. Als u weer iets nieuws ontwikkelt en daar bescherming voor wilt, dan is het advies om zo snel mogelijk en dus vóór openbaarmaking stappen te nemen voor de bescherming daarvan. U kunt daarvoor gerust contact met ons opnemen.